Tipik bir P4C oturumu nasıldır?

Alışılmış sınıf oturma planından farklıdır. Çember oluşturulur. Çocukların birbirlerinin yüzlerini görmeleri önemlidir. Tartışmada, öğretmenler bilgi verenler yerine kolaylaştırıcılar olarak hareket ederler. P4C kolaylaştırıcısı, kendisini felsefi kavramları keşfetme, yargıyı geliştirme ve anlam keşfetme ile ilgilenen, çocuklarla ortak bir sorgulayıcı olarak görür. Çocuklar, kolaylaştırıcıyı kendilerine saygı duyan, söylediklerini ciddiye alan, her şeyi bildiğini düşünmeyen, kendini düzelten modeller ve fikirleri gerçekten seven biri olarak görmelidir. Kolaylaştırıcının rolü, kaliteli diyalog ve ilerleme sağlamak için çok önemlidir.

P4C oturumunda ilk olarak kolaylaştırıcı tarafından felsefi içeriği olan hikaye, video veya resim gibi uyarıcı bir grupla paylaşılır. Çocuklar uyarıcının içindeki fikirleri düşünür, uyarıcıyı özetler, sorular oluşturur, değerlendirir. Kolaylaştırıcı genellikle ilk soruyu sorandır. Çocuklara bireysel olarak düşünmeleri ve akıl yürütmeleri için zaman tanır. Kolaylaştırıcı yönelttiği sorularla eleştirel, yaratıcı, işbirlikçi ve özenli yani P4C’ nin 4C’ lerini teşvik ederek çocukları daha derin ve felsefi düşünmelerini destekler ve tartışmayı ilerletir.

Sorulan felsefi sorular incelemeye, soru sormaya ve sorgulamaya açıktır. Tartışılabilir, merkezi ve ortaktır yani, birden fazla geçerli bakış açısı vardır. Bu sorulara örnek bazı felsefi sorular şu şekildedir:

• Yalan söylemek sence uygun mu?
• Neden böyle düşünüyorsun?
• Herkese saygı göstermeli miyiz?
• İyi insanlar kötü şeyler yapabilir mi?

• Hepimizin aynı hakları var mı?
• Adalet nedir?
• Adil olabilir miyiz?

Tartışma boyunca sorular daha felsefi ve yaratıcı hale geldikçe, çocuklar birbirlerini dikkatle dinlemeyi, görüş farklılıklarını saygıyla keşfetmeyi ve başkalarının fikirlerine değer vermeyi öğrenirler. Tartışma sonunda ise tartışılan konuya göre kısa bir ölçme değerlendirme yapılarak tartışma bitirilir. P4C bütüncül bir okul yaklaşımı olmasının yanı sıra her konuda, her yaş ve yetenekte kullanılabilir.

P4C nedir?

Çocuklar için Felsefe, kısaca P4C işbirlikçi (collaborative), yaratıcı (creative), özenli (caring), eleştirel (critical) temeline dayanır. Çocuklara yöneltilen sorularla çocukların düşünmesini sağlayan, felsefi araştırmayı dersin merkezine koyarak öğretme ve öğrenmeye yönelik bir yöntemdir. Çocuklar İçin Felsefe (Philosophy for Children), Amerikalı filozof Prof. Matthew Lipman’ın “Soruşturan Topluluk” oluşturma fikriyle ortaya çıkmıştır. Soruşturan Topluluk Modeli’ne göre sınıf ortamı, katılımcılarının bilgiyi şekillendirerek soruşturduğu bir topluluk olarak düşünülür. Bu yüzden, Çocuklar için Felsefe oturumunu yöneten kolaylaştırıcı, bilgiyi aktaran değil, çocukları düşünmeye, konuşmaya ve soruşturmaya teşvik eden kişilerdir. Çocuklar bu oturumlarda pasif bir alıcı değil aktif bir üreticidir.

Çocuklar İçin Felsefe oturumlarında çocuklar felsefe tarihinden filozofların düşüncelerini öğrenmezler, fakat felsefi düşünür ve felsefe yaparlar. Çocuklar felsefi bir problemi tetikleyen bir uyaran (hikaye, fotoğraf, düşünce deneyi, video, nesne, vb.) etrafında bir araya toplanır. Topluluğun ortaya çıkardığı sorular etrafında topluluk cevaplar aramaya, soruşturmaya, düşünmeye ve felsefe yapmaya yönlendirilir.

Çocuklar İçin Felsefe, işbirlikçi diyaloglar ve yansımalar şeklinde felsefi sorgulama yoluyla çocuklarda ve gençlerde bilişsel ve sosyal becerileri destekler. Bu yaklaşım, düşünme ve iletişim becerilerini geliştiren akademik kazanımlarını destekleyen yenilikçi bir eğitim anlayışı olarak kabul edilir.

Çocuklar İçin Felsefe’nin kazanımları öncelikle, çocukların nitelikli düşünme becerilerinin gelişmesine katkı sağlar. Çocukların akıl yürütme, kavram oluşturma, bağlantı kurma, varsayımsal düşünme, yorumlama, doğru soru sorma, soyutlama becerileri gelişir. Aynı zamanda çocukların iletişim becerileri gelişir. Başkalarını dinleme ve kendilerini ifade etmelerini destekler. Çocukların sabır, kendine güven öz saygı gelişiminde de pozitif bir etkisi vardır. Çocuklar fikirlerini kişiselleştirmemeyi, cesurca fikirlerini ifade etmeyi öğrenir.

Çocuklar İçin Felsefe, tüm disiplinlerde kullanılmak üzere tasarlanan, çocukların ve gençlerin küresel vatandaşlar olarak bakış açılarına ve deneyimlerine değer veren bu diyalog odaklı yöntem, dünya çapında yıllardır uygulanan UNESCO tarafından onaylanan pedagojidir. Dünyada bu alanda yapılan bilimsel çalışmalarla çocukların bilişsel ve duyuşşal gelişimine katkısı kanıtlanmıştır. Soruşturan Topluluk Modeli birçok ülkede müfredata girmiş ve çalışmalar devam etmektedir. Bugün dünyada 50 farklı ülkede P4C pedagojisi uygulanmaktadır. UNESCO, Education Endowment Foundation gibi kurumlar P4C konusunda araştırmalar ve raporlar yayınlamaktadır.